Жануарлар дүниесін қорғау және өсімін молайту бөлімінің 2014 жылы атқарған жұмыстары.

Жануарлар дүниесін қорғау және өсімін молайту бөлімінің 2013 жылы атқарған жұмыстары Сұғанақтыққа қарсы жүргізілген іс-шаралар.

«Сырдария-Түркістан мемлекеттік  өңірлік  табиғи  саябағы» КММ-ң «Жануарлар дүниесін қорғау және өсімін молайту бөлімі» мен филиалдардың мемлекеттік инспекторлары тарапынан сұғанақтыққа қарсы күресті күшейту мақсатында 232 рет рейдтік тексеру жұмыстары жүргізілді. Соның ішінде құқық қорғау органдарымен  25 рет бірлескен  іс-шаралар ұйымдастырылып, 124 заң бұзушылықтар анықталған. Оның 15 оқиғасы аң ату мен аң аулау,     6 оқиғасы заңсыз ағаш кесу, 7 оқиғасы өрт қауіпсіздік ережесін бұзған,        96 оқиғасы басқа да орман заңдылықтарын бұзу жөнінде.

5 заң бұзушылық бойынша аудандық соттардың шешімімен ескерту берілген.  119 оқиғасына  578,1 мың теңге көлемінде айыппұл салынып,     109 оқиғасынан  493,2 мың теңге  өндірілген. Қалған 10 оқиға бойынша    84,9 мың теңгесі жыл соңында айыппұлдар салынынуына байланысты өндірілмей қалып отыр.

Келтірілген залал бойынша барлығы 92 оқиғаға 422,4 мың теңге талап арыз беріліп, 89 оқиға бойынша 410,2 мың теңгесі өндірілген, қалған 3 оқиға 12,2 мың теңгеге жыл соңында талап қойылуына байланысты өндірілмей қалып отыр.

 

Салынған айыппұл                                                       оқиғасы / соммасы

№	Мекеме атауы	Салынғаны	Өндірілгені	Өндірілмегені
1	Сырдария филиалы	44/212,9	44/212,9
2	Түркістан филиалы	53/287,3	43/202,4	10/84,9
3	Боралдай филиалы	22/77,9	22/77,9
	Жалпы соммасы	119/578,1	109/493,2	10/84,9

 

Келтірілген залал мөлшері

№	Мекеме атауы	Салынғаны	Өндірілгені	Өндірілмегені
1	Сырдария филиалы	44/227,3	44/227,3
2	Түркістан филиалы	36/170,9	33/158,7	3/12,2
3	Боралдай филиалы	12/24,2	12/24,2
	Жалпы соммасы	92/422,4	89/410,2	3/12,2

 

 

 

 

 

 

Биотехникалық іс-шаралар.

 

Мекеме мен орман шаруашылығы саласымен бірлесе атқарылған жұмыстардың негізгі міндеттерінің бірі орманның жабайы жануарлар дүниесін қорғау, олардың азық қорын және құстардың ұя салу жағдайларын жақсарту үшін жасалған іс шаралар, жабайы аңдар мен құстардың популиацияларының көбеюіне және мекендеу жағдайларын жақсартуға бағытталған. Осы мақсатта 2013 жылы биотехникалық іс-шараларға 900 мың теңге қаралып, бөлінген қаржыға төмендегі жұмыстар атқарылды.

 

№	Іс-шаралар	Өлшем бірлігі	Көлемі	Соммасы
1	Аншлагтарды жасату, орнату	дана	23	107,0
2	Көркемделген панноларды жасату, орнату	дана	7	45,0
3	Шөп дайындау және жинақтау	тн	9	160,0
4	Құс ұяларын жасату және орнату	дана	296	162,0
5	Тұз дайындау	кг	3,6	118,0
6	Тұз салатын орындарды дайындау	дана	12	10,0
7	Бұлақ көздерін тазалау	дана	25	22,0
8	Аңдарға суат орындарын дайындау	дана	12	13,0
9	Аң-құстарға шөп тастайтын орындар дайындау	дана	60	58,0
10	Жем және бақша өнімдерін дайындау	кг	7,6	205,0
	Жалпы соммасы:			900,0

 

Бұхар бұғысы туралы

Қазіргі Cырдария-Түркістан мемлекеттік өңірлік саябағының (бұрынғы Түркістан орман және жануарлар әлемін қорғау жөніндегі мемлекеттік мекемесі) Түркістан филиалындағы Қызылшаруа орманшылығында Бүкіл дүниежүзілік жабайы табиғат қорының, Орман және аңшылық комитетінің қолдауларымен  және ҚР Білім және ғылым министрлігінің Зоология институтымен бірлесіп бұқар бұғыларын қайта қалпына келтіру мен көбейту мақсатында 2 га тор қоршауда бұқар бұғыларының тұқымбағы (питомнигі) 2000 жылы ұйымдастырылған еді.

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев киелі Түркістан  қаласының 1500 жылдық мерей тойына осы өңірдің тау орман тоғайын сұлуландырып, жануарлар әлеміне ерекше сипат әсем түр келбет беретін «Сыр сұлуы Кермаралды» Бұхар бұғыларын көбейтіп келешек ұрпаққа сақтап қалу мақсатында 8 (сегіз) бас Бұхар бұғысын сыйға тартқан болатын.

Бұл тұқымбаққа алқашқы кезде Қарашеңгел аңшылық шаруашылығынан бұхар бұғыларының 2 бас еркегі мен 6 бас ұрғашысы әкелініп қорғауға алынып және арнайы рацион бойынша азықтандырылып күтіп-баптала бастады.

2009 жылы жыл соңында  қосымша бұл тұқымбаққа 3 бас еркек және 7 бас бұхар бұғылары әкелініп қосылды. Нәтижесінде 2009 жылы бұхар бұғыларының жалпы саны 34 басқа жеткізілді.  Бүкіл дүниежүзілік жабайы қорғау қорының жобасының аясында 2 га тор қоршаудың ішінде олардың бастарының көбейіп, тар болуына байланысты Зоология институтының, облыстық аумақтық орман және аңшылық шаруашылығы инспекциясының қызметкерлерінің қатысуымен 2009 жылы мамыр айында 10 бас, 2010 жылы қаңтар айында 8 бас бұхар бұғылары еркіндікке жіберілді.

2013 жылдың қорытындысы бойынша бұхар бұғыларының тұқымбақтағы жалпы саны 65 басқа жетіп, оның 29 басы еркіндікте болса, қалған 35 басы тор қоршауда күтіп-бапталуда. Биыл көктемде болжам бойынша бұхар бұғыларынан 10-15 төл алынуы күтіліп отыр.

Бұғылардың  жылма  жыл өскендігі төмендегі кестеде көрсетіліп отыр.

 

 

 

Туған жылы	Ішкі қоршау (Вольер)			Еркіндікке жіберілгені			Барлығы:
	Аналық бас	Аталық бас	Жас төлдер	Аналық бас	Аталық бас	Жас төлдер
2008 ж	8 бас	4 бас		11 бас	5 бас	-	28 бас
2009 ж	1 бас	3 бас		-	2 бас	-	6 бас
2010 ж	1 бас	5 бас		-	-	-	6 бас
2011 ж			4 бас	-	-	2 бас	6 бас
2012 ж			4 бас	-	-	4 бас	8 бас
2013 ж			6 бас	-	-	5 бас	11 бас
Жиынтығы:	10 бас	12 бас	14 бас	11 бас	7 бас	11 бас	65 бас

 

 

 

Осыған байланысты Сырдария-Түркістан мемлекеттік өңірлік табиғи саябағы 10-12 бас бұхар бұғысын табиғи ортаға еркіндікке жіберуді ұйымдастыру үшін ҚР Білім және ғылым министрлігінің «Зоология институтымен» бұхар бұғыларының гендік сапалық құрамын жаңартып, жақсарту жөніндегі биологиялық ғылыми қорытындыны дайындау, ғылыми зертеулер жүргізу жөнінде 2014 жылға келісім-шарт жасалды.

2013 жылы бұхар бұғыларына бөлінген қаржы:

- бұғылардың жем-шөбіне       -8669,6  мың теңге;

- бұғылардың дәрі-дәрмегіне     -140,0 мың теңге;

- жанар-жағармайына                   -90,0 мың теңге;

- бұғышылардың айлығына      -1381,6 мың теңге.

Жалпы бұғыларды күтіп-баптаумен жұмсалған қаржы көлемі 10281,2 теңгені құрап отыр.

 

Аңшылық алқаптар:

Қазіргі    «Сырдария-Түркістан мемлекеттік өңірлік табиғи саябағы» КММ-ң аумағындағы орман қоры жерлерінде орналасқан бұрынғы өткізілген конкурстар бойынша 14 аңшылық алқаптары жерлері ұзақ мерзімге жалға алып пайдалануда қалуда.  Пайдаланып отырған жалпы жер көлемдері 82614 га, оның ішінде паркқа қатысты орман қорындағы жер көлемі 46139 гектарды құрап отыр. Алдағы кезде ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы заң талаптарына сәйкес өңірлік парктың жерлері бойынша Үкімет қаулысы қабылданған соң заңға сәйкес аңшылық алқаптары жерлерін сәйкестендіру міндеттері тұр

 

Жабайы аң-құстарға санақ жұмыстары

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 5 қаңтардағы № 1 «Жануарлар дүниесін мемлекеттік есепке алуды, оның кадастры мен мониторингін жүргізу туралы» қаулысы негізінде «Сырдария-Түркістан мемлекеттік өңірлік табиғи саябағы»  мамандары мен  Қаратау мемлекеттік табиғи қорығы,  және Оңтүстік Қазақстан облыстық орман және аңшылық шаруашылығы аумақтық инспекциясы мамандарымен бірлескен іс-шаралар ұйымдастырып, өңірлік парк аумағында санақ жұмысын бірыңғай мемлекеттік әдістемелік нұсқаулықтарға сәйкес жүргізілді. Санақ жүргізу қорытындысы бойынша мынандай жануарлар есепке алынғаны туралы төмендегіше:

Аңдар: сібір елігі 30 бас,  қабан 145 бас,  борсық 110 бас , түлкі 38 бас, қоян 102, қасқыр 92 бас,  шиебөрі 43 бас,  шұбар күзен 95 бас, сарышұнақ 87 бас,ондатра 120 бас.

Құстар:  қырғауыл 2200 бас, кекілік 480 бас, қара қарға 170 бас, сарыжағал сарыторғай 130 бас, көкқұтан 102 бас,қоңыр кептер 195 бас, айдарлы бозторғай 160 бас, шіл 230 бас, бөдене 120 бас, көк кептер 420 бас, жұртшы 95 бас, тырна 80 бас.

Қызыл кітапқа енген аңдар:  Қаратау арқары 27 бас, бүркіт 15 бас, үкі 21 бас, қара дегелек 89 бас, жайра 30 бас, 10 бас тас сусарысы секілді аң-құстар есепке алынып, жинақталып Оңтүстік Қазақстан облыстық орман және аңшылық шаруашылығы аумақтық инспекциясына тапсырылды.

 

 

Жануарлар дүниесін қорғау және өсімін молайту бөлімінің 2014 жылдың I-жартыжылдық атқарылған жұмыстары

 

Сұғанақтыққа қарсы жүргізілген іс-шаралар

«Сырдария-Түркістан мемлекеттік  өңірлік  табиғи  саябағы» КММ-ң «Жануарлар дүниесін қорғау және өсімін молайту бөлімі» аудандық ішкі істер органдарымен, филиалдардың мемлекеттік инспекторлары тарапынан сұғанақтыққа қарсы күресті күшейту мақсатында 170 рет рейдтік тексеру жұмыстары жүргізілді. Оның ішінде 79 заң бұзушылықтар анықталған. Оның 15 оқиғасы аң ату мен аң аулау болса, 2 оқиғасы заңсыз ағаш кесу, 62 оқиғасы басқа да орман заңдылықтарын бұзу жөнінде жүргізілген.

Бұхар бұғысы туралы

Есепті жылы бұхар бұғыларын күтіп-баптауға бөлінген қаржы көлемі

6926,0 мың теңге. Оның II-тоқсанда күтіп-баптауға, жем-шөбіне, дәрі-дәрмегіне жұмсалған қаржы көлемі 3145,0 мың теңге болып отыр.

2014 жылы күтім жасалып жатқан бұхар бұғыларынан 16 бас жас төлдер кіріске алынып, барлығы 81 басқа жетіп отыр. Оның 6 бас төлі кіші қоршаудан, ал 10 бас төлі еркіндікке жіберілген бұғылардан алынып отыр. Бұл мәліметтер бұхар бұғыларының басы жылма жыл өсіп келе жатқанын байқатады.

Бұғылардың өскендігі төмендегі кестеде көрсетіліп отыр.

 

Туған жылы	Ішкі қоршау (Вольер)			Еркіндікке жіберілгені			Барлығы:
	Аналық бас	Аталық бас	Жас төлдер	Аналық бас	Аталық бас	Жас төлдер
2008 ж	8 бас	4 бас		11 бас	5 бас		28 бас
2009 ж	1 бас	3 бас			2 бас		6 бас
2010 ж	1 бас	5 бас					6 бас
2011 ж			4 бас			2 бас	6 бас
2012 ж			4 бас			4 бас	8 бас
2013 ж			6 бас			5 бас	11 бас
2014 ж			6 бас			10 бас	16 бас
Жиынтығы:	10 бас	12 бас	20 бас	11 бас	7 бас	21 бас	81 бас

 

Бұхар бұғыларының бас санының түгелділігі мен олардың жем-шөбінің уақытылы берілуін Түркістан филиалының басшысы мен мамандар тарапынан тұрақты қатаң қадағалануда. Өсіп-өнуіне бақылау жасау мақсатында, бұғылардың тіршілігі фотофиксаторлар арқылы суреттерге түсіріліп, альбом жасау үшін материалдар жинақталуда.

 

Жабайы аң-құстардың есебін жүргізу жұмыстары

 

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 5 қаңтардағы    №1 «Жануарлар дүниесін мемлекеттік есепке алуды, оның кадастры мен мониторингін жүргізу туралы» қаулысы негізінде «Сырдария-Түркістан мемлекеттік өңірлік табиғи саябағы» Оңтүстік Қазақстан облыстық орман және аңшылық шаруашылығы аумақтық инспекциясы мамандарымен бірлескен іс-шаралар ұйымдастырып, өңірлік парк аумағында санақ жұмысын бірыңғай мемлекеттік әдістемелік нұсқаулықтарға сәйкес жүргізілді. Санақ жүргізу қорытындысы бойынша мынандай жануарлар есепке алынғаны туралы төмендегіше:

Аңдар: сібір елігі 48 бас,  қабан 148 бас,  борсық 116 бас , түлкі    45 бас, қоян 109, қасқыр 85 бас,  шиебөрі 94 бас,  шұбар күзен 98 бас, сарышұнақ 110 бас,ондатра 125 бас.

Құстар:  қырғауыл 2320 бас, кекілік 510 бас, қара қарға 250 бас, сарыжағал сарыторғай 143 бас, көкқұтан 110 бас,қоңыр кептер 230 бас, айдарлы бозторғай 220 бас, шіл 246 бас, бөдене 134 бас, көк кептер     485 бас, жұртшы 104 бас.

Қызыл кітапқа енген аңдар:  Қаратау арқары 47 бас, бүркіт       17 бас, үкі 23 бас, жайра 33 бас, 12 бас тас сусарысы секілді аң-құстар есепке алынып, жинақталып Оңтүстік Қазақстан облыстық орман және аңшылық шаруашылығы аумақтық инспекциясына тапсырылды.

 

 

 

2014 жылға арналған биотехникалық іс-шаралар жоспары

 

№	Атқарылған іс-шаралар	Жоспар		Орындалғаны
		көлемі	Қаржы м/теңге	көлемі	Қаржы м/теңге
1	Аншлагтарды жасату, орнату	11	107140	11	95660,2
2	Көркемделген панноларды жасату, орнату	3	56700	3	49377
3	Стационарлы жем шөп салатын орындар дайындау	10	57510	10	51351,5
4	Құс ұяларын жасату және орнату	136	122944	136	109769
5	Тұз дайындау	322	10304	322	9199,3
6	Тұзсауыт орындарын дайындау	24	15000	24	15000
7	Жем және бақша өнімдерін дайындау	7000	150000
8	Радио, теледидарға хабарлама беру	12
9	Жеке сұхбаттар өткізу	210
10	Газеттерге мақала беру	28	84000
11	Жабайы аң-құстарға санақ жұмыстарын жүргізу		150000
12	Жыртқыш аңдар мен құстардың санын реттеу оның ішінде:	270	35000
	қасқыр
	шиебөрі	60	7740
	сауысқан	90	11610
	қарғалар	120	15650
	Жиынтығы:		788598		330357